Angelika Czerniecka Artykuł sponsorowany
Przyczyna niezborności wzroku, znanej także jako astygmatyzm, związana jest najczęściej z nieprawidłowym kształtem rogówki lub soczewki oka. Niezborność jest jedną z trzech najczęściej diagnozowanych wad refrakcji, obok krótkowzroczności i nadwzroczności. Powoduje zniekształcone, zamazane widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka, co wpływa na codzienne funkcjonowanie i komfort życia. Zrozumienie, czym jest przyczyna niezborności, pozwala lepiej rozpoznać objawy i skutecznie je korygować.
Czym jest niezborność i jak wpływa na widzenie?
Niezborność (astygmatyzm) to wada refrakcyjna, w której promienie światła wpadające do oka nie skupiają się w jednym punkcie siatkówki, lecz w kilku różnych. W oku zdrowym rogówka i soczewka mają regularny, kulisty kształt, dzięki czemu światło załamuje się równomiernie i daje ostry obraz. Gdy jednak powierzchnia rogówki lub soczewki jest nieregularna, np. bardziej owalna niż okrągła, promienie załamują się nierównomiernie. W rezultacie osoba z niezbornością widzi zamazany lub zniekształcony obraz. Niektóre linie mogą wydawać się rozciągnięte, inne – przechylone lub niewyraźne. W zależności od stopnia wady i jej lokalizacji, zniekształcenia mogą być mniej lub bardziej uciążliwe, ale nawet niewielka przyczyna niezborności może skutkować szybkim zmęczeniem oczu i bólami głowy.
Najczęstsza przyczyna niezborności – nieregularna krzywizna rogówki
Za główną i najczęściej występującą przyczyną niezborności uznaje się nieregularną krzywiznę rogówki. Rogówka to przezroczysta, zewnętrzna część oka odpowiedzialna za załamywanie promieni świetlnych i ich skierowanie w stronę soczewki, a dalej – siatkówki. U osób z niezbornością, rogówka nie ma równomiernego kształtu. Zamiast przypominać kulę, bardziej przypomina elipsę – podobną do piłki do rugby. Taka asymetria powoduje, że światło załamuje się nierównomiernie, przez co powstaje niewyraźny obraz. Nawet niewielkie różnice w krzywiźnie rogówki mogą znacząco wpłynąć na ostrość widzenia. Co istotne, ta przyczyna niezborności jest najczęściej wrodzona, co oznacza, że rozwija się już na etapie formowania oka w okresie płodowym.
Wpływ genetyki na rozwój niezborności
Genetyka odgrywa dużą rolę w powstawaniu niezborności. W wielu przypadkach wada ta występuje rodzinnie – jeśli jedno lub oboje rodziców mają astygmatyzm, zwiększa się prawdopodobieństwo, że dziecko również rozwinie tę wadę. Dziedziczność dotyczy najczęściej kształtu rogówki, który decyduje o tym, jak załamują się promienie świetlne. Genetyczna przyczyna niezborności objawia się zwykle już w dzieciństwie, chociaż jej wpływ na ostrość wzroku może wzrastać z wiekiem. Wczesna diagnoza u dzieci jest bardzo ważna – nieleczona niezborność może prowadzić do problemów z nauką, koncentracją oraz do niedowidzenia jednego oka (amblyopii). Z tego względu zaleca się regularne badania wzroku u dzieci, szczególnie jeśli w rodzinie występowały już wady refrakcji.
Astygmatyzm pourazowy – wpływ urazów mechanicznych
Inną, choć rzadszą przyczyną niezborności, są urazy mechaniczne oka. Uderzenia, przecięcia, kontakt z ostrym przedmiotem lub obecność ciała obcego mogą zmienić kształt rogówki, prowadząc do jej deformacji. Taki rodzaj astygmatyzmu nazywany jest nieregularnym i często bywa trudniejszy do skorygowania. Niezborność pourazowa może również wystąpić po operacjach okulistycznych, takich jak chirurgiczne usunięcie zaćmy czy przeszczep rogówki. Nawet drobne blizny po zabiegach mogą zaburzyć załamywanie światła i spowodować trwałe problemy z widzeniem. W takich przypadkach standardowe okulary czy miękkie soczewki kontaktowe mogą nie wystarczyć – potrzebne są specjalistyczne soczewki twarde lub hybrydowe. Urazy jako przyczyna niezborności wymagają szczególnej diagnostyki i indywidualnego podejścia do leczenia.
Choroby rogówki jako przyczyna niezborności – stożek rogówki i inne schorzenia
Jedną z poważniejszych przyczyn niezborności jest stożek rogówki (keratoconus), czyli choroba degeneracyjna, w której rogówka stopniowo zmienia swój kształt i staje się coraz cieńsza. W efekcie dochodzi do znacznej nieregularności w jej powierzchni, co prowadzi do pogłębiającego się astygmatyzmu. W odróżnieniu od typowego, regularnego astygmatyzmu, keratoconus powoduje niezborność nieregularną, trudną do skorygowania standardowymi metodami. Choroby takie jak zapalenie rogówki, bliznowacenie czy zwyrodnienia również mogą zmieniać jej krzywiznę i być przyczyną niezborności. Leczenie w takich przypadkach często wymaga zastosowania specjalistycznych soczewek twardych, a w zaawansowanych stadiach – przeszczepu rogówki lub wszczepienia pierścieni rogówkowych.
Artykuł sponsorowany
